Snooker Kuralları
Herkese merhaba.
İkiye ayırdığım bu yazının ilk bölümünde, Snooker nedir sorusuna cevap vermiş ve Snooker oyun kuralları hakkında bir giriş yapmıştık hatırlarsanız.
Eğer okumadıysanız, lütfen önce o yazıyı mutlaka okuyun! Aksi takdirde hiçbir şey anlaşılmayacaktır. Çünkü Snooker nasıl bir spor anlamak istiyorsanız, Snooker kuralları hakkında en başından ve tane tane bilgi edinilmesi gerekiyor.
Yazının ilk bölümü burada => Snooker Nedir?
Şimdi biz kaldığımız yerden devam edelim.
Snooker Nedir?
Snooker en basit ifadeyle, bir oyuncunun ıstaka topu olan beyazı, rakibin hedef topunu göremeyecek şekilde bırakması demektir. Buna Snooker bırakmak da denir. Hemen bunu biraz açalım.
Örneğin bir oyuncu, kendisine, masadaki kırmızılardan hiçbirini pot yapabilecek uygun bir pozisyon bulamamış olsun. Burada, yazının ilk bölümünde bahsettiğim güvenli vuruş (Safety Shot) yapmak ve hatta eğer mümkünse rakibe snooker bırakmak mantıklıdır.
Altı kez Snooker dünya şampiyonu olan bir efsane: Steve Davis
Neden? Çünkü rakip, eğer kendisine bırakılan bu snooker’ı çözemezse, yani hedeflediği topa değemezse faul yapmış olur. Bu da Snooker bırakan oyuncunun hanesine ekstra puan olarak yazılır.
Gördüğünüz gibi Snooker, sadece pot yaparak değil, ismini aldığı “Snooker” bırakılarak da puan kazanılabilen çok keyifli bir oyundur.
Snooker bırakmak ve snooker çözmek de, en az güzel pot yapabilmek kadar yetenek gerektirir. Buradan çıkarabileceğimiz doğal sonuç şudur: Snooker, çok çeşitli vuruşların yapılabildiği komplike bir oyundur.
Yani oyunun sadece bir yönünde sahip olunan yetenek, sizi her zaman istenen sonuca ve kazanmaya götürmez. Oyuncular idmanlarda, oyunu her yönüyle ve aynı disiplinle çalışmak zorundadır.
Elbette Snooker oyuncuları bu farklı yönlerinden birinde çok daha üstün olabilirler. Örneğin kimi oyuncular uzun pot yüzdesinde çok başarılıdır, yani uzun mesafeli potları harika atarlar.
Kimileri ıstaka topu kontrolünde ve snooker bırakma konusunda ustadır. Istaka topunu rakibin kendi toplarını göremeyecek yerlere atar, başka toplarla ıstaka topunu çok iyi saklamayı becerirler.
Kimileri ise nefis Snooker çözer. Örneğin dört kez dünya şampiyonluğu bulunan Mark Selby, bu tür oyuncuların en başında gelir. Mark Selby en zor snookerları bile başarıyla çözen bir oyuncudur.
Snooker Bırakmak ve Snooker Çözmek
Snooker bırakmak ne demek? Aşağıdaki ilk fotoğraf, buraya kadar yazıyla anlatmaya çalıştığım durumu net bir şekilde gösteriyor.
Burada oyuncunun sıra kendisine geldiğinde görmesi gereken hedef topu kırmızı mesela. Neden kırmızı? Çünkü masadaki tüm kırmızılar henüz bitmemiş.
Snooker bırakmak
Snooker oyun kuralları önce kırmızıların görülmesi gerektiğini söylüyor bize. Demek ki bu pozisyonda hedef top kırmızı. Ancak oyuncu direk vuruşla hedef topu olan kırmızıyı göremiyor.
Çünkü ıstaka topu olan beyaz, masanın üst tarafındaki kısa banda çok yakın bırakılmış. Ancak daha da önemlisi, siyah top, hedef topun -yani kırmızının- önünde bir engel olarak duruyor. İşte bu “Snooker” oluyor.
Aşağıdaki resimde de, tipik bir snooker bırakma örneği görülüyor. Masada kalan tek bir kırmızı top var ve oyuncu öncelikle yine buna oynamak zorunda.
Snooker bırakmak
Rakibi, bir üstteki örneğin aksine, bu kez ıstaka topunu siyahın arkasına atarak snooker bırakmış. Üstelik bu pozisyonda Snooker çözmek daha da zor çünkü arada bir başka renkli daha, pembe var.
İşte böyle bir durumda yapılması gereken, bantlar yardımıyla kırmızı topu görmeye çalışmaktır. Maçı yayınlayan reji, yani Snooker canlı yayın yapan resmi kuruluş (BBC ve Eurosport), üstteki ilk fotoğrafta olduğu gibi, örnek bir hayali çizgi ile en olası senaryoyu bize gösteriyor zaten.
Snooker izlerken, yayın esnasında kimi zaman bu tür senaryolar ekran başındakilerle paylaşılır. Bu çizgileri, maçı yorumlayan eski oyuncular oluşturur. Özellikle de eski dünya şampiyonları.
Şimdi aşağıdaki örneği inceleyelim. Kırmızılar masada son derece açık olmasına rağmen, yeşil arkasına saklanan beyazla, çok güzel bir snooker bırakılmış. Yani direk pot açısı yok.
Snooker bırakmak
Oyuncu masaya geliyor ve bu Snooker’ı çözebilecek olası bir yol, rejiden ekran başındaki bizlerle paylaşılıyor.
Snooker çözmek için olası yol
Oyuncu vuruşunu yapıyor ve Snooker çözülüyor. Ancak bitmedi! Beyazın, snooker çözüldükten sonra, tekrar kırmızılara uzak bir noktaya gönderilmesine lütfen dikkat edelim. (Aşağıdaki fotoğraf)
Çözülen snooker ve beyaz topun kontrolü.
Zira bu türden bir masada, bu çok önemli bir ayrıntı. Yani burada önemli olan hem snooker’ı çözmek, hem de bununla aynı anda beyaz top kontrolünü yitirmeden, onu da güvenli bir yere göndermek.
Peki neden? Eğer sadece Snooker çözülür de, ıstaka topu kontrolü iyi olmazsa, kırmızıların böylesine açık olduğu bir masada, size snooker bırakan rakibe, çok sayıda kırmızıdan birini rahatça pot yapma şansı vermiş olursunuz da ondan.
O yüzden, yazının ilk bölümünde, birkaç hamle sonrasını da düşündüren, satranç gibi bir oyundur demiştik Snooker için hatırlarsanız…
Snooker Bırakmak ve Snooker Çözmek
Ancak Snooker bırakmak sadece kırmızı toplarla ilgili değildir elbette. Çeşitli snooker durumları olabilir. Örneğin masada tüm kırmızıların cebe girmiş olduğunu farz edelim bu defa.
Tüm kırmızılar cebe girdiyse, masada sadece renkli toplar kalmış demektir. Bunların da kendi puanlarına göre vuruş sıraları var. Yazının ilk bölümünde puanlarını öğrenmiştik hatırlarsanız.
(Siz Snooker öğrenmek konusunda henüz acemi olduğunuz için, ben yine de tekrar bir hatırlatayım: sarı iki, yeşil üç, kahverengi dört, mavi beş, pembe altı, siyah yedi puan)
Yani sırasıyla görülmesi gereken bu toplar; sarı, yeşil, kahverengi, mavi, pembe ve siyah. Burada da oyuncu, masada kalanlara göre, o anda hangi topu görmek zorundaysa, rakibi, o topu görmemesi için başka topların arkasına ıstaka topunu saklamaya çalışır.
Aşağıda, sadece renkli topların kaldığı bir masada, oyuncuya bırakılan snooker görülüyor.
Snooker bırakmak
Hedef top olan sarı, siyahın arkasına saklanmış. Üstelik ıstaka topu ile hedef top, masanın iki kısa bandına yakın, yani birbirinden oldukça uzak. Snooker bırakılan oyuncu, topu görmeyi başarırsa oyun kaldığı yerden devam eder. Göremezse faul olur.
Snooker Kuralları
Faul sonrasında iki seçenek belirir: İlkinde, snooker bırakan oyuncu, kalan yerden oyuna devam eder. Bunu yapması için topun kaldığı yerin, onun masadaki oyuna devam edebilmesi için uygun bir pozisyonda kalması gerekir. Ya da oyuncu atışı rakibine tekrar ettirir.
Yani snooker bırakılan oyuncu yeniden atış yapar. Burada da hakemler ıstaka topunu eski yerine getirirler. Artık teknoloji son derece ilerlediği için, aynı futboldaki VAR gibi, hakemler yan taraftaki ekranlardan yardım alarak, topu aynı yere koyarlar.
Bunun için Snooker oynanan masanın hemen yanındaki bir alanda, video hakemi de yer alıyor hatta. Bir nevi yardımcı hakem gibi düşünebilirsiniz.
2023 Dünya Snooker Şampiyonu Luca Brecel
Buradaki güzellik şu: Eğer snooker bırakılan oyuncuya, gerçekten çözmesi çok zor bir snooker bırakılmışsa, bu fauller yardımı ile snooker bırakan oyuncu çok önemli puanlar kazanabilmektedir. Üstelik yukarıda söylediğim gibi, kendisi hiç pot yapmadan, oturduğu yerden.
Yazının ilk bölümünün sonunda yer alan, masada kalan sayının hesaplanmasını hatırladınız mı? 80 puanla önde olan bir oyuncu masadan ayrıldıktan sonra geriye 147-80= 67 puan kaldığını söylemiştik hani. 67 puan da frame kazanmaya yetmiyordu.
Mark Selby, frame’de 66 sayı geride olmasına rağmen masaya geliyor.
İşte burada devreye bu türden snookerlar giriyor. Masada pot yaparak alabileceğiniz yeterli sayı yok. Ama rakibe snooker bırakarak kazanabileceğiniz ekstra puanlar var.
Yani oyuncular, masada kalan maksimum sayı, frame’i kazanmalarına yetmiyorsa, snooker bırakarak rakibe faul yaptırmaya ve bu şekilde puan toplamaya çalışırlar.
Geride de olsalar masaya gelirler. İşte size Snooker’ın bir başka güzelliği! Faul sonrasında tekrar ettirilen bu atışları izlemek de, ekran başında gerçekten çok keyifli oluyor.
Oyuncular farklı bantlardan denemeler yapmak zorunda kalabiliyorlar kimi zaman. Hem güzel ve çözmesi zor snooker bırakan, hem de zor bir snookerı çözen oyuncuları, seyirciler alkışla hemen onore ederler.
İşte tüm bunları birden yapabilmek, yani hem pot yapabilmek, hem snooker bırakmak hem de snooker çözmek, gerçekten büyük bir oyuncu olduğunuzu gösterir. İsterseniz buraya kadar anlattıklarımızdan sonra, şu videoyu beraberce izleyelim.
Snooker Faulleri
Öyleyse gelelim faullere. Snooker faulleri hakkında da bir şeyler söyleyelim. Snooker’da çeşitli fauller var. Bir defa oyuncuların vuruş yaparken, bir ayaklarının -ucuyla da olsa- mutlaka zemine temas etmesi gerekiyor.
Öyle boylu boyunca masaya uzanıp vuruş yapmak yasak. Ayrıca oyuncuların vücutlarının ve giysilerinin toplara değmesi de faul. Bu pek sık görülmese de, örneğin 2023 Dünya Snooker Şampiyonası sırasında böyle bir olay yaşandı. (Bu turnuva ile ilgili yazım burada: 2023 Dünya Snooker Şampiyonası)
Ronnie O’Sullivan vuruş yapmak için uzanırken, yeleğiyle masadaki bir başka topa değdi. İşte hakem faktörü burada bir kez daha devreye giriyor.
Bunu tespit etmek de Snooker hakeminin görevleri arasında. Bu yüzden oyunu çok dikkatli izlemesi, hiçbir anı kaçırmaması gerekiyor. Snooker hakemliği bence gerçekten zor bir iş.
Snooker hakemi
Maç esnasında sürekli ayakta durmak zorunda olduklarını, yazının ilk bölümünde belirtmiştim zaten. Yaşı ilerlemiş hakemler için bu pek kolay olmasa gerek. Hakemlerin zaman zaman oyuncularla sert tartışmalar yaşadıklarından da bahsetmiştim.
Hedef topun görülemediği vuruşlar, bir başka faul durumu. Yani ıstaka topu vuruş sonrasında hiçbir topa değmezse veya görülmesi gereken toptan başka bir topa değerse faul oluyor.
Örneğin kırmızı toplara oynarken, kırmızı ile beraber başka bir renkli topun cebe girmesi de faul. Istaka topunun kendisinin cebe girmesi zaten başlı başına bir faul.
Roket lakaplı Ronnie O’Sullivan gibi hızlı oynamayı seven oyuncular dışında pek kimseyi ilgilendirmediğini düşünsem de, masadaki tüm toplar durmadan vuruş yapmanın faul olduğunu da burada belirtmem gerekiyor.
Yani oyuncu vuruş yaparken masada hareket eden bir top olmaması gerekiyor. Dediğim gibi, bu Roket dışında pek kimseyi ilgilendirmiyor diyebilirim.
Bir de Peter Ebdon ve Rory Mcleod gibi, haddinden fazla yavaş oyuncular var ki, onları ne siz sorun ne ben anlatayım. İki pot arasında bazen sigara molası falan verilebilir bu oyuncuların maçını izlerken.
Aynı şekilde, örneğin bir kırmızı sonrasında cebe atılan renkli top, hakem tarafından yerine konmadan yapılacak yeni bir vuruş da faul. Zaten tarihte böyle bir olay hiç yaşanmadı. Roket’in çoktan farklı kazandığı bir frame’de espri amaçlı yaptığı vuruşlar hariç.
Snooker Kuralları
Şimdi gelelim, Snooker terimleri denince, akla ilk gelen, en çok kullanılan, bilmemiz gereken bazı kalıplara… Burayı maddeler halinde yazmak istiyorum.
-Touching Ball (Bitişik Top): Bitişik top, ıstaka topu olan beyazın kırmızılardan birine bitişik olması demektir. Eğer hakem bitişik top kararı verirse, sıradaki oyuncu zaten ıstaka topu kırmızıyla bitişik yani kendiliğinden temas halinde olduğu için, topu tekrar bir kırmızıya vurmak için atmaz.
Bitişik kabul edildiği için, beyazı istediği yere yollar. Ancak bazen oyuncular hakemin verdiği bu bitişik top kararından memnun olmazlar ve ortaya şöyle görüntüler çıkar:
-Decider (Karar Oyunu): Birazdan bahsedeceğim “siyah oyunu” ile beraber, Snooker’ın en sevdiğim özelliklerinden biridir. Frame’lerin eşit olması halinde, kazanını belirleyecek son frame’e Snooker’da decider denir.
Bu Frame’i alan maçı kazanacağı için, heyecan ve stres gerçekten çok yüksektir. Centilmenlik gereği oyuncular, aynı maç öncesinde olduğu gibi Decider frame’i öncesi de mutlaka el sıkışırlar.
-Siyah Oyunu: Masadaki iki oyuncunun, frame’de topladıkları puanlarının eşit olması halinde oynanan oyuna verilen isimdir. Futboldaki uzatma gibi düşünebilirsiniz.
Örneğin herhangi bir frame’de geriden gelen oyuncu diğerini yakalar ancak masadaki son siyahı attığı zaman puanları eşitlenirse, oyuncular tekrar masaya gelirler.
Ancak bu kez masada sadece ıstaka topu ve siyah top bulunur. Siyahı pot yapan o frame’i kazanır. Buna Snooker’da siyah oyunu denir. Aşağıdaki videoda, üstelik bir Decider frame’inde gerçekleşen siyah oyunu var. Gerçekten nefis.
Snooker Kuralları
-Yeniden Dizmek: Frame başladıktan sonra, vuruşlar yapılmasına rağmen toplar iyi açılmazsa, kırmızı paketi istenildiği gibi dağılmazsa ve oyuncular pek fazla pot yapamadan sürekli savunma vuruşları yaparsa, o frame yeniden dizme ile sıfırdan tekrar başlayabilir.
Buna oyuncular müşterek karar verirler, hakem de kendisine bu karar bildirilince topları yeniden dizer ve frame yeniden başlar. Yalnız bitişik top kararının aksine, bu kararı hakem kendiliğinden veremez. Yani yeniden dizme ancak oyuncuların isteğiyle gerçekleşir.
-Pakete Gitmek: Açılış yapıldıktan kısa bir süre sonra, kırmızıların olduğu pakete yapılan dağıtma vuruşudur. Bu vuruş diğer kırmızılara doğru yapılmaz. Bir kırmızı potu sonrasında, bir renkli top üzerinden yapılır ve paket o şekilde dağıtılır. Oyuncular genelde siyah top üzerinden açıyla bu vuruşu yaparlar.
Snooker’ın iki efsanesi bir arada: Stephen Hendry ve Jimmy White
En sevdiğim oyunculardan biri olan Stephen Henrdy, mavi ile pakete giderek, Snooker’da devrim niteliğinde bir davranışa imza atmıştır. En kötüsü ise, bir oyuncunun iyi başladığı bir frame’de, pakete gitmesine rağmen yeterli sayıda ve güzel bir pozisyonda kırmızı top bulamamasıdır. Böyle olduğunda genelde güvenli vuruşa dönülür.
-Şans Potu: Şans potu, adından da anlaşılacağı üzere, oyuncunun pot amacıyla vurmadığı halde pot yapabildiği durumu ifade eder. Veya oyuncunun pot amacıyla yaptığı bir vuruşta, istemeden başka bir topun cebe gitmesini ifade eder. Bundan sonra oyuncular hafif bir el hareketi ile rakibinden özür diler.
Snooker kuralları içinde yer almasa da, Snooker’da bir oyuncunun diğer oyuncuyu yaptığı güzel bir vuruş nedeniyle tebrik etmesi de yaygın şekilde görülen davranışlardandır. Snooker oyuncuları bunu birkaç şekilde yaparlar.
Snooker’da alkış, masaya hafifçe dokunarak yapılır.
John Higgins, nefis bir vuruşla kendisine Snooker bırakan Mark Allen’ı alkışlıyor.
Oyuncu rakibini tebrik amacıyla ya eliyle hafifçe masa kenarına dokunur, ya da ıstakasını yine masa kenarında yukarıdan aşağı doğru hafifçe hareket ettirir. Amerikan bilardonun aksine, tebrik amacıyla parmak şıklatma Snooker’da görülmez.
Snooker Seyircisi
Snooker’da seyirci faktörü son derece önemlidir. Snooker Dünya Şampiyonası maçlarının öncesinde, sunucu Rob Walker oyuncuları tek tek anonsla masaya çağırır. Bunu yapmadan önce seyirciyi galeyana getirir, resmen ortamı havaya sokar ve bir alkış tufanı kopar.
Oyuncuları çağırırken, onlar hakkında çok kısa -bir iki cümlelik kariyer anekdotları- bilgiler paylaşır ve çoğu zaman lakaplarını hatırlatır. Snooker’de çoğu oyuncunun lakabı vardır.
Örneğin Ronnie O’Sullivan “The Rocket”, Mark Selby “The Jester from Leicester”, Stephen Hendry “King of the Crucible” lakabıyla anılır.
Bu anonslar hem Crucible Tiyatrosundaki seyircileri, hem de ekran başındaki bizleri havaya sokar. Benim bile tüylerim diken diken oluyor diyebilirim. Kim bilir oyuncular neler hissediyordur!
Crucible Theatre
Snooker seyircisi
Snooker seyircisi
Ancak maç öncesinde böyle coşkuyla havaya giren, bağıran, ıslık çalan seyirci, hakemin frame’in başlayacağını belli eden anonsuyla bir anda derin bir sessizliğe gömülür. Bu maç sırasında da sürer.
Ancak Snooker seyircisi tepkileri ile bazen kimi tuttuğunu da belli eder. Örneğin kaçan bir pot sonrası masaya gelen oyuncunun adını söylerek “Come on!” nidası atılması tipiktir.
Bu gaza getirme nidası, fazla sayıda kişi tarafından yapılırsa ve haddinden fazla sürerse hakem bağırarak tatlı sert uyarır: Thank you! Settle down please! Bu, artık susun demektir.
Maç esnasındaki alkışlardan, kimi zaman seyircinin çoğunluğunun kimi desteklediğini tahmin edebilmek mümkün olsa da, izleyicilerin homojen bir yapı olmadıklarını hatırlatayım. Yani bir Teksas tribünü yok Snooker’da…
Snooker Kuralları
Yazının sonuna doğru yaklaşırken, Snooker oynarken kullanılan birkaç aparattan da bahsedelim. Snooker’da en çok kullanılan Snooker ekipmanları rest ve spider dediğimiz aparatlar.
Rest, oyuncuların ıstaka ile yetişemedikleri yerde kullandıkları, ucu X şeklindeki sopadır. Vuruşlar bunun üzerine ıstakanın uç kısmı yerleştirilerek yapılır.
Spider ise reste göre daha yüksektir. Bu da özellikle topların bitişik olduğu pozisyonlarda vuruş yapılmasını kolaylaştırır.
Rest ve Spider
Spider yardımıyla yapılan bir vuruş.
Yazıyı bitirmeden önce Snooker ile ilgili bazı hatırlatmalarda bulunmak istiyorum. Snooker dünya şampiyonası, her yıl nisan ayında düzenleniyor. Snooker takvimi yoğun bir spor. Yıl içinde çok fazla sayıda turnuva var.
Arada sırada Eurosport snooker takvimi internet sayfasından kontrol ederek, sene içindeki turnuvaların tarihlerini ve yayın akışını bulabilirsiniz.
Eurosport Snooker
2024 yılı Snooker takvimi.
2021 Birleşik Krallık Şampiyonasındaki bir maç sırasında bir ara uyuklayan Mark Williams, maç sonrasında özür dilemişti. Ronnie’nin aksine sempatik bir oyuncudur Mark Williams, severim.
Bunun dışında, benim Instagram sayfasını da sürekli takip ettiğim, Snooker dünya şampiyonları ile ilgili güncel gelişmeleri, analiz ve yorumları bulabileceğiniz resmi bir site var: World Snooker Tour
Bu bloğa ilk kez geldiyseniz, benim hakkımda biraz bilgi almak için buraya (Gezivita), Snooker ile ilgili yazmış olduğum eğlenceli bir yazı içinse lütfen buraya tıklayın: Snooker
Yazımı faydalı bulduysanız, alta bırakacağınız basit bir yorum bile beni çok mutlu eder inanın. Öğrendikten sonra, siz de Snooker’ı en az benim kadar seveceksiniz. Buna eminim. Şimdiden hepinize iyi seyirler!
